情暖春运 动车上的元宵联欢(1)
Магсаржавын Дугаржав (1893-1946) нь Монголын т?р, нийгмийн з?тгэлтэн, дуучин, дуу зохиогч, хуурч, лимбэч х?гжимчин х?н байв.
Тэрбээр эцгийнхээ 24 настайд Сэцэн хан аймгийн Далай вангийн хошуу, одоогийн С?хбаатар аймгийн М?нххаан суманд т?рс?н. Эцэг Наваанлувсанцэдэнгийн Магсаржав (1869-1935) нь олноо ?Магсар хурц? хэмээн алдаршсан бичгийн т?шмэл, Ш??х яамны сайд, нэртэй эрдэмтэн х?н байсан.
Дугаржав 1910-аад оноос эхлэн Монголын Цэргийн яам (1917-1918) ба Их Шавьд бичгийн алба хашиж явсан. Монголын тусгаар тогтнолын т?л?? С. Данзан, Д. Догсом, Д. С?хбаатар нарын хамт Монгол Ардын Намын эх ??свэрийг тавьж, т?л??л?гчдийг ЗХУ-д одсон ?ед Нийслэл х?рээн дэх нууц байгууллагын ажлыг удирдан явуулж байсан.
15 наснаас Хошуу тамга, аймгийн яаманд бичээч,
1917-1918 онд Гадаад ба Цэргийн яаманд бичээч,
1921 онд (28 нас) ардын хувьсгал ялмагц Магсар хурцын Дугаржав Сэцэн хан аймгийг хамгаалан тохинуулах сайд, З??н хязгаарыг батлан тохинуулах сайд, шинэ тутам байгуулсан 2-р морин бригадын захирагч гэсэн гурван давхар тушаалд тохоогдон ??ргээ нэр т?ртэй биел??лж, 1922 онд (29 нас) Богд хааны зарлигаар Монгол Улсын Хурц баатар цол шагнуулж байжээ.
1922-1928 онд Хотын намын хороонд нарийн бичгийн дарга, 1923-1926 онд Цагдан сэргийлэхийн дарга, 1929-1932, 1937-1941 онд Тагна Тува улсад суух Б?рэн эрх барих т?л??л?гч??р ажиллаж байжээ. 1932 оноос Гадаад яамны дэд сайд, 1936 оноос Засгийн газрын тусгай хэлтсийн эрхлэгч, Улсын драмын театрт дуучин зэрэг ажил хийж явжээ.
М.Дугаржав хэн х?нд ховорхон заяадаг зурах, сийлэх, урлах чадвар т?гс, дуулах хуурдахдаа ?нэхээр гайхам авьяастай нэгэн байлаа. Ардын хувьсгалын с?лд дуу болсон "Шивээ Хиагт", "Улаан туг"-аас эхлээд монгол т?мний дуулах дуртай "Жавхлант с?рэг" (сонгодог уртын дуу), "Идэр жинчин" (бэсрэг уртын дуу), "Баян Монгол", "?хэрчин х??" зэрэг дууны аяыг зохиосон тэрээр БНМАУ-ын Гавьяат Ж?жигчин цолыг 1935 онд х?ртжээ.
Дугаржав нь 1934 онд "Монгол ардын ?ндэсний соёлын зам" сэтг??лд "?ндэсний дуу х?гжмийг хэрхэн мандуулах тухай" ?г??лэл бичиж, т?г?лд?р хуурч Минна Давыдовна Берлин-Печникова, шавь Жигзавын Дорждагва нартай хамтран монгол ардын урт, богино, шинэ, хуучин 100 гаруй дууг эмхэтгэн ноотолж буулган, 1935 онд хэвлэгдэн гарсан "Монгол дуунууд" т??вэр, 1936 онд хэвлэгдсэн "Монгол уртын дууны т??вэр" б?тээл??дийн ер?нхий редактороор ажиллан ?ндэсний дуу х?гжм?? ирээд?й хойч ?едээ ?вл??лэн ?лдээжээ.
"Монгол интернационал" дуу нь т??нийг улс т?рийн хилс хэргээр баривчлагдах х?ртэл манай улсын Т?рийн дуулал болон эгшиглэж байсан билээ.
1930-аад оны их хэлмэгд??лэлтэд ?рт?ж, 1941 онд х?нд ял заагдан шоронд хоригдож ахуйдаа 1946 oнд амь эрсэдсэн.
Б?тээл
[засварлах | кодоор засварлах]- "Шивээ Хиагт", 1921
- "Улаан туг", 1921 (1929 онд С. Буяннэмэх ?гийг шинэчлэн зохиосон)
- “С?хбаатарын дуу” (?гийн хамт) 1923 он
- “Монгол интернационал”, С. Буяннэмэх 1923 он
- “Янжуур тамхи” (М. Дугаржавын гэж “Хувьсгалын дууч” номд бий)
- “Таван эрдэнэ” (?гийн хамт) 1932 оны орчим гэж дээрх номд
- “Жавхлант с?рэг” Б. Доржс?рэн, 1932 оны орчим (дээрх номд)
- "Идэр жинчин", 1934 (бага Нацагаа буюу Т?м?рийн Нацагдорж)
- "Баян Монгол",1934 (Н. Наваан-Юндэнгийн ш?лэг)
- "?хэрчин х??", 1934 (Н. Наваан-Юндэнгийн ш?лэг)